Roland Alexis Manuel Lévy, bekend als Roland-Manuel (1891–1966), was een Franse componist, musicoloog, criticus en docent. Hij was een invloedrijke figuur in het Franse muziekleven van de 20e eeuw, niet alleen door zijn eigen composities, maar ook door zijn geschriften over muziek en zijn werk als docent en radiomaker.
Roland-Manuel werd geboren op 22 maart 1891 in Parijs in een welgestelde joodse familie. Zijn oorspronkelijke naam was Roland Alexis Manuel Lévy, maar hij gebruikte de naam Roland-Manuel als artiestennaam. Aanvankelijk begon hij aan een technische studie aan de École Polytechnique, maar de muziek trok hem uiteindelijk voorgoed aan.
Hij studeerde compositie bij Gabriel Fauré, Albert Roussel, en vooral bij Maurice Ravel, die een grote invloed had op zijn stijl. Roland-Manuel zou later een belangrijke biograaf en verdediger van Ravel worden.
Als componist schreef Roland-Manuel voornamelijk orkestmuziek, liederen, kamermuziek en balletten. Zijn stijl is elegant, verfijnd, vaak speels en gekleurd door Franse neoclassicistische invloeden. Enkele van zijn bekendste werken zijn:
Le pauvre matelot (libretto, samen met Cocteau, voor Darius Milhaud)
Suite de danses
Concerto voor piano en orkest
Zijn muziek werd vaak uitgevoerd in de Franse concertzalen, maar hij werd nog bekender als muziekcommentator en essayist.
Hij schreef essays en biografieën over componisten als Ravel, Debussy, en Satie, en leverde scherpe muziekrecensies en cultuurkritiek. Zijn stijl was literair, humoristisch en diep belezen — een echte vertegenwoordiger van de Franse intellectuele muziektraditie.
Vanaf 1947 was Roland-Manuel docent aan het Conservatoire de Paris, waar hij muziekanalyse en esthetica onderwees. Hij had een grote invloed op studenten en het Franse muziekleven na de Tweede Wereldoorlog. Hij werkte ook mee aan de Franse radio, waar hij op toegankelijke wijze klassieke muziek toelichtte voor een breed publiek.
Roland-Manuel overleed op 1 november 1966 in Parijs. Hij werd begraven op de begraafplaats Père Lachaise. Zijn graf markeert niet alleen het einde van een veelzijdig muzikaal leven, maar ook de brug tussen de Franse muziek van Ravel en Debussy en de generatie componisten die in de schaduw van de oorlog een nieuwe stem zochten.