44 | TAFFANEL Paul (1844-1908)

Paul Taffanel (1844–1908) was een Franse fluitist, dirigent en componist die algemeen wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne Franse fluitschool. Zijn invloed op de uitvoeringspraktijk van fluitmuziek en op de conservatoriumopleiding reikt tot ver in de 20e eeuw. Als uitvoerder, pedagoog en promotor van kamermuziek liet hij een blijvend stempel na op het Franse muziekleven.

Leven en loopbaan

Paul Taffanel werd geboren op 16 september 1844 in Bordeaux. Zijn vader, een amateurfluitist, gaf hem zijn eerste muzieklessen. Al op jonge leeftijd toonde Taffanel uitzonderlijke begaafdheid en werd hij toegelaten tot het Conservatoire de Paris, waar hij onder meer studeerde bij Vincent Dorus, de toenmalige solofluitist van de Opéra.

Taffanel won al op zijn dertiende de eerste prijs voor fluit, en zijn carrière nam snel een hoge vlucht. Hij werd solofluitist bij de Opéra en het Orchestre de la Société des Concerts du Conservatoire, waarmee hij grote bekendheid verwierf. Hij speelde premières van belangrijke werken en werkte samen met componisten als Saint-Saëns, Gounod en Fauré.

In 1893 werd hij benoemd tot professor fluit aan het Conservatoire de Paris, waar hij de traditionele stijl van fluitspel ingrijpend vernieuwde. Hij introduceerde een meer expressieve en natuurlijke speelstijl, waarbij frasering en ademhaling centraal kwamen te staan. Zijn pedagogie werd vastgelegd in de beroemde fluitmethode die later samen met zijn leerling Philippe Gaubert werd gepubliceerd: Méthode complète de flûte.

Taffanel was niet alleen fluitist, maar ook een prominent dirigent. Hij leidde onder andere het Conservatoire-orkest en stichtte in 1879 de Société de musique de chambre pour instruments à vent, waarmee hij het repertoire voor blazers verrijkte en nieuw leven inblies.

Componist en nalatenschap

Hoewel hij relatief weinig componeerde, schreef Taffanel enkele belangrijke werken voor zijn instrument, waaronder:

• Andante Pastoral et Scherzettino (voor fluit en piano)

• Quintette voor blazers

• Grand Solo (Concoursstuk voor het Conservatorium)

Zijn werk als componist weerspiegelt een lyrische stijl, typisch Frans, met nadruk op kleur en elegantie. Als uitvoerder en leraar echter, was zijn invloed immens. Zijn leerlingen — onder wie Gaubert, Fleury en Moyse — vormden de spil van de internationale fluitwereld in de 20e eeuw.

Paul Taffanel overleed op 22 november 1908 in Parijs. Hij werd begraven op Père Lachaise, waar zijn graf nog steeds herinnert aan de man die de fluit bevrijdde van zijn functionele rol in het orkest en haar tot volwaardige solovertolker verhief.