De Jodin die Frankrijk leerde huilen
Ze werd in 1821 geboren in het Zwitserse Mumpf, als Élisa Félix, dochter van een rondreizende Joodse koopman. Het gezin leefde in armoede en trok van stad naar stad om de kost te verdienen. Niemand kon toen vermoeden dat dit tengere meisje, dat op straat zong om wat geld te verzamelen, zou uitgroeien tot de grootste tragedienne van Frankrijk.
Al jong bleek Élisa een uitzonderlijk talent voor voordracht en declamatie te hebben. Ze kreeg lessen in Parijs en koos de toneelnaam Rachel, eenvoudig, maar krachtig. In een tijd waarin het Franse theater verzadigd was door bombastische melodrama’s en oppervlakkige komedies, bracht Rachel iets totaal nieuws: de ernst van de klassieke tragedie terug.
Toen zij in 1838 optrad in Horace van Corneille, was Parijs in shock. Haar stem, haar strakke gebaren, haar intensiteit – ze leek rechtstreeks uit de oudheid te zijn gestapt. Binnen korte tijd werd ze de ster van de Comédie-Française, waar ze de heldinnen van Corneille, Racine en Voltaire tot leven bracht: Andromaque, Phèdre, Camille, Hermione.
Rachel brak met de barokke, overdreven speelstijl die tot dan toe op de planken heerste. Ze speelde ingetogen, met sobere gebaren en scherpe articulatie. Haar spel maakte de tragedie weer toegankelijk en ontroerend, zelfs voor mensen die de klassieke verzen nauwelijks kenden.
Het publiek adoreerde haar – koningen, keizers en schrijvers prezen haar. Zelfs in Londen en Sint-Petersburg bracht ze volle zalen in vervoering. Rachel werd een legende in haar eigen tijd.
Maar achter de schermen was haar leven onrustig. Rachel had talrijke affaires, waaronder met prinsen en rijke bewonderaars. Ze werd bewonderd, maar ook bekritiseerd om haar onafhankelijke, trotse houding. Ze leefde intens, soms roekeloos, en was vaak ziekelijk.
Haar joodse afkomst maakte haar ook tot onderwerp van antisemitische spot, maar ze liet zich er niet door uit het veld slaan. Ze was een symbool van emancipatie: een vrouw uit armoede, een Jodin in een christelijke samenleving, die toch de culturele top van Frankrijk bereikte.
In de bloei van haar carrière werd ze ziek – waarschijnlijk tuberculose. Ze reisde naar Egypte en later naar Cannes in de hoop op herstel, maar stierf in 1858, slechts 36 jaar oud. Heel Frankrijk rouwde.
Mademoiselle Rachel bracht de klassieke Franse tragedie weer tot leven. Zonder haar zouden Corneille en Racine misschien voorgoed tot de boekenplank zijn veroordeeld. Haar stijl beïnvloedde generaties na haar, en haar korte, felle leven maakte haar tot een romantisch icoon van de 19e eeuw.
Op Père Lachaise rust ze nog altijd, in een sobere tombe, maar haar naam blijft klinken als die van een vrouw die het theater veranderde door de kracht van eenvoud.
✨ Rachel was de actrice die Frankrijk opnieuw leerde huilen om Racine en Corneille – en die zelf als een tragische heldin stierf, te vroeg, maar onvergetelijk.
&media=https://www.pere-lachaise.nl/media/com_mtree/images/listings/o/3374.jpg){kind=link}